Gider Pusulası Nedir? Gider Pusulası Hesaplama

Yapılan alışverişin kayıt altına alındığını belgeleyen faturalar, bazı durumlarda gider pusulası ile yer değiştirir. Peki, gider pusulası nedir? Banka dekontu yerine gider pusulası geçer mi? Gider pusulası nasıl kesilir, nasıl hesaplanır, stopaj oranları nelerdir, gibi soruların cevaplarını bu yazıda sizin için detaylandırdık. Okumaya devam ederek gider pusulası ve alakalı diğer konular hakkındaki ayrıntıları öğrenebilirsiniz. 

Gider Pusulası Nedir? 

İşveren dünyasında fatura kesmek, bazı senaryolarda vergi mükellefi olmayan tarafları da kapsayabilir. Bu gibi durumlarda taraflar arasında gerçekleşen alışverişin resmi olarak kayıt altına alınması gerekir. Bu da gider pusulasıyla mümkün olur. Vergi mükellefi olmayan ticari tarafların yaptığı satın alma işlemlerinin kayıt altına alınmasını sağlayan fatura hükmündeki belgeye gider pusulası adı verilir. Böylece vergi mükellefi olmayan bireylerden alınan hizmet ve ürünlere ilişkin bilgiler yasal düzlemde kaydedilir ve şeffaflık korunmuş olur. Ayrıca bu belgeyle mali işlemler hem satıcı hem de alıcı için bağlayıcı bir görev görür ve kanıt yerine geçer. Gider pusulası üzerinde alışverişin konusu hizmet ve ürünlerin detayı, işlemin tarafları, tarih, miktar, gelir vergisi oranı, stopaj vergisi tutarı, Maliye Bakanlığı logosu ve il kodu, toplam kesinti miktarı, ödenen net tutar ve saat gibi bilgiler yer alır.

Gider Pusulası Ne Zaman Düzenlenir? 

Fatura kesebilmek için gelir vergisi, KDV ve kurumlar vergisi mükellefi olmak gerekir. Vergi mükellefi olmayıp da ticaret yapabilen bireyler, alışverişin tarafı olduğunda, devreye gider pusulası girer. Dolayısıyla fatura düzenleyemeyen kişilerden satın alınan hizmet ve ürünlerin kayıt altına alınabilmesi için gider pusulası belgesi düzenlenmesi şarttır. Aşağıdaki koşullarda gider pusulası hazırlanması gerekir.

• Vergiden muaf tutulan veya vergi mükellefi olmayan kişi ve kurumlardan satın alınan ürün veya hizmetler için
• Araç, arazi ya da makine gibi sabit malların, basit usulde vergilendirilmiş mükelleflerden alınabilmesi için
• Ürünlerin iade edilebilmesi için
• Serbest meslek erbaplarına ödeme yapılabilmesi için
• 3349 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 18. maddesinde belirtilen ressam, heykeltıraş veya yazar gibi istisnadan faydalanan kişilerden eser alınabilmesi için

Gider Pusulası Hesaplaması 

Gider pusulası hesaplaması iki şekilde yapılabilir. Brütten nete doğru yapıldığında alışverişe konu olan mal veya hizmet için ödenen brüt tutar üzerinden gelir vergisi hesaplanır. Örneğin gider pusulasına işlenecek satın almada ödenen brüt tutar 1000 TL olsun. %20 vergi oranı ile formül şöyle olmalı: 1000 x (%100 - %20) = 800 TL. 

Diğer yol ise hesaplamanın net tutar üzerinden yapılmasıdır ve buna aynı zamanda “netten brüte gider pusulası hesaplaması” da denir. Örneğimizi yukarıdaki örnekteki gibi yaparsak söz konusu net tutar 1000 TL ise %20 vergi oranıyla formülümüz: 1000 / (%100 - %20) = 1000 / 0,8 = 1250 TL şeklinde olacaktır. Bu aşamada belirtilmesi gereken bir önemli detay da gider pusulasında KDV oranlarının gösterilmemesi gerektiğidir.

Gider Pusulası Stopaj Oranları 

Doğrudan kazanç üzerinden kesilen vergi olan stopaj vergisinin oranları, gider pusulasında gösterilen mal ya da hizmetin türüne göre farklılık gösterebilir. Aşağıdaki listede 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. Maddesinde belirtilen bazı gider pusulası stopaj oranları hakkındaki detaylara ulaşmanız mümkün.

• 18. madde kapsamına giren serbest meslek işleri dolayısıyla yapılan ödemeler: %17
• 42. madde kapsamına giren işler dolayısıyla yapılan istihkak ödemeleri kurumlar dahil: %3
• Dar mükellefiyete tabi olanlara telif ve patent haklarının satışı dolayısıyla yapılan ödemeler: %20
• 70. maddede yazılı mal ve hakların kiralanması karşılığı yapılan ödemeler: %20
• Vakıflar ve derneklere ait gayrimenkullerin kiralanması karşılığında yapılan kira ödemeleri: %20
• Havlu çarşaf çorap halı kilim dokuma mamulleri örgü dantel turistik eşya vb. emtia bedelleri veya bunların imalinde ödenen hizmet bedelleri: %2
• Hurda mal alımları: %2
• Diğer mal alımları: %5
• PTT acenteliği yapanlara faaliyetleri nedeniyle ödenen komisyon bedelleri: %20
• Vergi muafiyeti tanınan vakıflar ve kamu yararına çalışan dernekler: %0

Ayrıca Vergi İstisnası Nedir? İşverenler için Ne Anlama Geliyor? başlıklı yazımız da ilginizi çekebilir.

Sıkça Sorulan Sorular 

Gider pusulası nasıl kesilir? 

Vergi mükellefi olan işletme tarafından, hizmet alınan kişiye yapılan ödeme için düzenlenir ve hizmet bedeli, stopaj oranı ile net–brüt tutarlar belirtilir.

Gider pusulasını kim düzenler? 

Gider pusulasını mal veya hizmeti alan taraf (alıcı) düzenler. Özellikle satıcı fatura kesemiyorsa alıcı, kendi adına gider pusulası düzenleyip kayda geçirir.

Gider pusulası nereden alınır? 

Kağıt gider pusulası için vergi dairesi yönlendirmesiyle matbaadan temin edilebilir veya noter onaylı baskı hazırlanır. Ayrıca e-gider pusulası uygulaması kapsamında Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) ve entegre yazılımlar üzerinden elektronik olarak da düzenlenebilmektedir.

Banka dekontu yerine gider pusulası geçer mi? 

Hayır. Banka dekontu ödendiğinin kanıtıdır ancak gider pusulasının yerini tutmaz. Gider pusulası hukuki ve vergi kayıtlarında belge olarak kullanılır; dekont sadece ödeme belgesidir.

Gider pusulası neden düzenlenir? 

Fatura düzenleyemeyen satıcı/şahıslardan alınan mal veya hizmetleri kayıt altına almak, alıcı tarafından gerekli stopajı (vergi kesintisini) hesaplayıp bildirmek ve vergi mevzuatı gereğince belgelemek için düzenlenir.

Gider makbuzu ile gider pusulası arasındaki fark nedir? 

Gider makbuzu (serbest meslek makbuzu/gelir belgesi) genelde hizmeti verenin kendi adına düzenlediği belgeyken gider pusulası alıcı tarafından, satıcı fatura kesemiyorsa düzenlenen belgedir. Kısacası gider makbuzu ile gider pusulası arasındaki fark “belgeyi kimin düzenlediği” ve dolayısıyla verginin muhasebesel işlemlerinin nasıl yapıldığıdır.