Mizan Ne Demek? Nasıl Hazırlanır?

İşletmelerin mali kayıtlarının doğruluğunu test eden ve finansal tabloların hazırlanmasına zemin oluşturan bu belge, muhasebe süreçlerinin vazgeçilmez unsurlarından biri konumunda. Peki muhasebe mizan ne demek ve neden bu kadar önemli? Mizan nedir, nasıl hazırlanır ve muhasebe sistemindeki rolü nedir gibi soruların yanıtlarını tüm detaylarıya yazımızda bulabilirsiniz.

Mizan Nedir?

Mizan nedir muhasebe alanındaki kavram hakkında en temel yanıt; muhasebe kayıtlarının doğruluğunu ve tutarlılığını kontrol etmek amacıyla hesapların borç ve alacak bakiyelerinin sıralandığı bir tabloyu içeren belge. “Mizan” kavramının Kelime kökeni Arapça'dan gelir ve "terazi, denge, ölçü" anlamlarını taşır. Bu etimolojik köken, aslında mizanın işleviyle doğrudan ilişkilidir çünkü tıpkı bir terazi gibi hesapların dengesini ölçer. Mizanın muhasebedeki önemi şu noktalarda özetlenebilir:

• Hata Tespiti: Borç-alacak dengesizliği, eksik kayıt veya yanlış hesap kullanımı gibi sorunları ortaya çıkarır.
• Finansal Tablo Altyapısı: Gelir tablosu ve bilanço gibi mali tabloların hazırlanmasına temel oluşturur.
• Vergi Uyumu: Mali müşavirler için vergi beyanı ve muhasebe denetimi açısından yol gösterici bir kontrol mekanizması sağlar.
• Dönemsel Kontrol: İşletmenin muhasebe sisteminin düzenli ve doğru çalışıp çalışmadığının göstergesidir.

Mizan Türleri Nelerdir?

Mizan tek bir belgeden ibaret değildir. Farklı zamanlarda ve amaçlarla hazırlanan çeşitli mizan türleri bulunur. Mizan çeşitlerini şu şekilde sıralamak mümkün:

Aylık Mizan

Her ayın sonunda hazırlanan ve o ay boyunca yapılan işlemlerin bakiyelerini gösteren kayıt türüdür. Özellikle büyük işletmelerde muhasebe süreçlerinin aylık olarak izlenmesini sağlar. Bu sayede hata tespiti dönem sonunda birikmiş bir sorun haline gelmeden erken aşamada yapılabilir. Geçici Vergi Dönemi gelmeden önce düzenlenir ve yönetim raporlarının oluşturulmasında önemli kaynak teşkil eder.

Genel Geçici Mizan

Her işletme için 31 Aralık'ta sona eren muhasebe dönemi sonrasında düzenlenen kayıt türüdür. İşletmenin o yıl içindeki tüm kayıtlarını içerir ve envanter işlemi yapılmadan önce hazırlanır. Genel geçici mizan, dönem sonu işlemlerinden önce muhasebe kayıtlarında hata olup olmadığını tespit etmek için önemli bir ara kontroldür.

Kesin Mizan

Dönem sonu işlemleri tamamlandıktan sonra amortisman gibi tüm düzeltmeler yapılmış haliyle hazırlanan son mizandır. Her muhasebe döneminin sonunda çıkarılan bu kayıt, gelir tablosu ve bilanço gibi finansal tabloların hazırlanmasına doğrudan etki eder. En son işlem olması sebebiyle üzerinde sonradan değişiklik yapılamaz ve muhasebe denetimi açısından nihai kontrol noktasıdır.

Mizan Hazırlama Süreci

Mizan hazırlama, muhasebenin en sistematik işlemlerinden biridir ve belirli adımları takip etmeyi gerektirir. Mizan nasıl hazırlanır sorusuna şu temel adımlarla yanıt verebiliriz:

1. Yevmiye Defteri Kayıtları: İlk adımda Tek Düzen Hesap Planı esas alınarak yapılan kayıtlar yevmiye defterine işlenir. İşlemin tarihi, hesapları, tutarları ve açıklamaları doğru şekilde kaydedilir.
2. Büyük Deftere Aktarım: Yevmiye kayıtları büyük deftere (defteri kebir) aktarılırken her hesabın toplam borç ve alacak hareketleri ayrı ayrı gösterilir.
3. Hesap Toplamlarının Alınması: Büyük defterdeki toplamlar alınarak mizan tablosuna yazılır. Her hesabın toplam borç ve alacak tutarları karşılaştırılabilir hale gelir.
4. Kontrol ve Dengeleme: Mizanın borç ve alacak sütunlarının toplamı karşılaştırılır. Bu iki toplam eşit olmalıdır. Eşit değilse muhasebe kayıtlarında hata olduğu anlaşılır ve düzeltme kayıtları tekrar işlenir.
5. Tarih ve Numara Belirtme: Belgenin düzenlenme tarihi ve dahil edilen en son yevmiye numarası mutlaka belgede yer almalıdır.

Mizanda Bulunması Gereken Bilgiler

Bir mizan belgesinin eksiksiz olabilmesi için şu bilgileri içermesi gerekir:

• Küçükten büyüğe sıralanmış hesap numaraları
• Hesap isimleri ve kodları
• Dönem sonu itibariyle hesaplanmış borç ve alacak sütunlarındaki toplam bakiye miktarları
• Düzenlenme tarihi
• Kayıtlara dahil edilmiş olan en son yevmiye madde numarası
• Her bir hesabın detaylı borç-alacak dökümü

Mizan, modern muhasebe sistemlerinin vazgeçilmez kontrol mekanizmalarından biridir. İşletmelerin mali kayıtlarının doğruluğunu test eden, hataları erken aşamada tespit eden ve finansal tabloların hazırlanmasına zemin oluşturan bu belge, hem iç kontrol hem de dış denetim süreçlerinde kritik rol oynar. Yan haklar ve çalışan menfaatleri konusunda faaliyet gösteren şirketler için de mizan kontrollerinin düzenli yapılması, mali disiplin ve şeffaflık açısından büyük önem taşır. Çalışan yönetiminde muhasebe süreçlerini kolaylaştırmak için Pluxee Yemek Kartı gibi hizmetlerimiz tercih edebilirsiniz. %100 dijital deneyim sunan hizmetlerimiz çalışanlarınız için yaptığınız harcamaları pratik bir şekilde muhasebeleştirmeniz için birebir.