Kötü Niyet Tazminatı Nedir?

4857 sayılı İş Kanunu’nda yer alan bu tazminat türü, işverenin fesih hakkını kötüye kullanması durumunda devreye girer. Yani bir işveren çalışanını haksız gerekçelerle işten çıkarırsa işçi bu tazminatı talep edebilir.

Kötü Niyet Tazminatı Nedir? 

Kötü niyet tazminatı, işverenin iş sözleşmesini kötü niyetle feshetmesi sonucu işçiye ödenmesi gereken bir tazminattır. İş Kanunu’nun 17. maddesi kapsamında yer alır ve iş güvencesi olmayan işçiler için geçerlidir. İşverenin fesih hakkını kötüye kullanarak çalışanın mağduriyetine yol açtığı durumlarda uygulanır. Örneğin işçi yasal haklarını aradığı için veya sendikal bir faaliyete katıldığı gerekçesiyle işten çıkarılıyorsa bu durum kötü niyet olarak değerlendirilir. İşverenin bu şekildeki bir davranışı, iş ilişkilerinde dürüstlük kuralına aykırı sayılır ve işçiye hak doğar.

Kötü Niyet Tazminatı Şartları 

Kötü niyet tazminatı şartları hem işçi hem de işveren açısından belirli koşullara bağlıdır. Öncelikle işçinin iş güvencesi kapsamında olmaması gerekir. Yani işyerinde 30’dan az çalışan varsa ve işçi 6 aydan az süredir çalışıyorsa iş güvencesi hükümleri geçerli değildir. Ayrıca işverenin fesih nedeni dürüstlük ve iyi niyet kurallarına uygun olmalıdır. Eğer işveren, işçiyi haksız gerekçeyle veya kötü niyetle işten çıkarırsa tazminat hakkı doğar. Bu kapsamda kötü niyet sayılan bazı örnekler şunlardır:

• İşçinin sendikal faaliyetlere katılması,
• İşçinin yasal haklarını talep etmesi,
• İşverenin, işçiyi cezalandırma amacıyla işten çıkarması.

Bu şartların varlığı halinde işveren kötü niyet tazminatı tutarı ödemekle yükümlü olur.

Kötü Niyet Tazminatı Hangi Hallerde İstenir? 

Kötü niyet tazminatı hangi hallerde istenir sorusuna verilecek yanıt, çoğunlukla işten çıkarılma sürecinin nedenlerine dayanır. İşverenin fesih hakkını kötüye kullandığı hallerde işçi bu tazminatı talep edebilir. Örnek vermek gerekirse: 

• İşçi, işyerindeki usulsüzlükleri dile getirdiği için,
• Doğum izni veya hastalık izni sonrası işe dönmek istediği halde reddedildiği için,
• İşveren, işçiyi yerine başka birini almak amacıyla işten çıkardığı için tazminat hakkı doğar.

Bu gibi durumlarda işverenin davranışı, dürüstlük kuralına aykırı kabul edilir. İşçi, 4857 sayılı İş Kanunu uyarınca hem ihbar tazminatını hem de kötü niyet tazminatını talep edebilir. Ancak dikkat edilmesi gereken nokta bu iki tazminatın farklı hukuki dayanaklara sahip olmasıdır.

Kötü Niyet Tazminatında İspat 

Kötü niyet tazminatında ispat yükümlülüğü genellikle işçiye aittir. Yani işçi, işverenin fesih hakkını kötüye kullandığını somut delillerle kanıtlamalıdır. Bu deliller yazılı belgeler, tanık beyanları, mesajlar veya e-posta yazışmaları olabilir. Ancak bazı durumlarda ispat yükü işverene geçebilir. Örneğin, fesih gerekçesinin açıkça kötü niyetli olduğu durumlarda işverenin savunma yapması gerekir. Mahkeme, işten çıkarılma nedenini değerlendirirken hem işyerindeki uygulamalara hem de olayın genel seyrine bakar.

İspat süreci, işçi açısından zorlayıcı olabilir. Bu nedenle işçilerin işten çıkarılma sürecinde yazılı belgeleri saklaması ve gerekirse hukuki destek alması önemlidir. Benzer durumlar için oluşturduğumuz mobbing rehberine göz atarak iş yerindeki haklarınızı daha iyi öğrenebilirsiniz.

Kötü Niyet Tazminatının Hesaplanması

Kötü niyet tazminatı hesaplama yöntemi işçinin kıdemine ve ihbar süresine göre yapılır. İş Kanunu’na göre kötü niyet tazminatı, ihbar süresinin üç katı tutarında belirlenir. Örneğin işçinin 6 aydan 1.5 yıla kadar çalışması halinde ihbar süresi 4 haftadır. Bu durumda kötü niyet tazminatı 12 haftalık ücret üzerinden hesaplanır.  

• 6 aydan az kıdem: 2 haftalık ücretin 3 katı,
• 6 ay–1.5 yıl arası kıdem: 4 haftalık ücretin 3 katı,
• 1.5–3 yıl arası kıdem: 6 haftalık ücretin 3 katı,
• 3 yıldan fazla kıdem: 8 haftalık ücretin 3 katı olarak ödenir.

Bu tutara ek olarak işçiye ihbar tazminatı ve varsa kıdem tazminatı da ödenebilir. Daha detaylı bilgi için “Kıdem Tazminatı Tavan Tutarı Hakkında Bilinmesi Gerekenler” başlıklı içeriğimizi inceleyebilirsiniz. Ayrıca kötü niyet tazminatı zamanaşımı süresi 5 yıldır. İşten çıkarılan işçi, bu süre içinde dava açarak hakkını arayabilir.

Kötü Niyet Tazminatı ve Diğer Tazminatlar 

Kötü niyet tazminatı, ihbar tazminatı ile sıkça karıştırılır. İhbar tazminatı, iş sözleşmesinin bildirim süresine uyulmadan feshedilmesi durumunda ödenir. Kötü niyet tazminatı ise fesih hakkının kötüye kullanılması sonucu ortaya çıkar. Kısaca, ihbar tazminatı “uyarısız fesih” durumlarında; kötü niyet tazminatı ise “haksız fesih” durumlarında ödenir. Bazı durumlarda her iki tazminat da birlikte talep edilebilir. İş ilişkilerinde dürüstlük ve güven esas olmalıdır. Çalışanlarınızın motivasyonunu artırmak ve işyerinde adil bir düzen kurmak için Pluxee Yemek Kartı veya Pluxee Yakıt gibi çözümlerle çalışan memnuniyetini destekleyebilirsiniz.