Ücretsiz İzin Nedir? Ücretsiz İzin Hakkı Şartları
12 11 2025
Ücretsiz izin, çalışanın iş sözleşmesi devam ederken belirli bir süre boyunca ücret almadan işinden uzak kalması anlamına gelir.
İş Kanunu tarafından çalışana hak tanınan bu izin türü hem çalışanın hem de işverenin haklarını koruma amacı taşır. Ancak ücretsiz izin belirli şartlar dahilinde kullanılabilir. Bu şartlar çalışan ve işverenin ücretsiz izin hakkını kötüye kullanmasını önler. Ücretsiz izin hakkı ile ilgili tüm detaylar yazımızın devamında...
Özel Sektörde Ücretsiz İzin Hakkı
4857 sayılı İş Kanunu’na tabi olarak çalışan özel sektör işçileri belirli koşullar altında ücretsiz izin hakkından yararlanabilirler. Bu gruba kamuda görev yapan ancak memur statüsünde bulunmayan 4/D’li sürekli işçiler ve diğer kamu işçileri de dahildir. Ücretsiz izin hakkı özel sektörde şu şekildedir:
- Doğum ve Evlat Edinme Durumunda Ücretsiz İzin: İş Kanunu’nun 74. maddesi uyarınca, doğum yapan kadın işçiler, doğum sonrası kullanacakları 16 haftalık analık izninin ardından talepleri halinde 6 aya kadar doğum sonrası ücretsiz izin hakkına sahiptir. Bu hak, 3 yaşını doldurmamış bir çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere de tanınmıştır.
- Ücretsiz Yol İzni: İş Kanunu, yıllık izinlerini işyerinin bulunduğu şehir dışında geçirmek isteyen çalışanlara da özel hak tanır. İşçi, seyahat edeceğini belgeleyip (bilet, rezervasyon vb.) talepte bulunursa, işveren toplamda 4 güne kadar ücretsiz yol izni vermekle yükümlüdür.
- Tarafların Anlaşmasıyla Ücretsiz İzin (Özel İzin): Zorunlu haller dışında işçi kişisel sebeplerle işverenden ücretsiz izin talep edebilir. Özel sektörde ücretsiz izin şartları tamamen tarafların karşılıklı anlaşmasına bağlıdır. İşveren, işin gerekliliklerini göz önünde bulundurarak bu talebi kabul edebilir, reddedebilir veya süre konusunda değişiklik önerebilir. Bu tür izinlerde mutlaka “ücretsiz izin sözleşmesi” veya imzalı bir dilekçe ile durum kayıt altına alınmalıdır. Bu adım, ileride doğabilecek olası uyuşmazlıkların önüne geçmek açısından büyük önem taşır.
Ekip ruhunu canlı tutmak için aradığınız fikirler Personel Motivasyonu İçin Etkinlik Önerileri başlıklı yazımızda sizi bekliyor.
Kamuda Ücretsiz İzin Hakkı
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 108. maddesi, memuriyette ücretsiz izin hakkını özel sektöre kıyasla daha detaylı bir şekilde düzenlemiştir. Bu izinler idarenin takdirine bağlı olan ve idarenin takdirinde olmayan durumlar olarak iki ana grupta değerlendirilir.
- Doğuma Bağlı Aylıksız İzin (Zorunlu): Doğum yapan memur veya eşi doğum yapan memur talep etmeleri halinde 24 aya kadar aylıksız izin kullanabilir. Doğum yapan memurun ücretsiz izin hakkı, idarenin takdirinde olmayan bir haktır.
- Evlat Edinmeye Bağlı Aylıksız İzin (Zorunlu): 3 yaşını doldurmamış bir çocuğu evlat edinen memurlar da 24 aya kadar aylıksız izin hakkına sahiptir.
- Askerlik Hizmeti (Zorunlu): Muvazzaf askerlik hizmeti için silah altına alınan memurlar, görev yerleri saklı kalmak kaydıyla askerlik süresince kendiliğinden aylıksız izinli sayılırlar.
- Hizmet Süresine Bağlı Aylıksız İzin (Takdire Bağlı): 5 yılını dolduran memur ücretsiz izin hakkı en fazla 2 defa olmak üzere toplamda 1 yıldır.
- Eş Durumuna Bağlı Aylıksız İzin (Takdire Bağlı): Yurtdışında görevlendirilen veya eğitim için gönderilen kişilerin memur olan eşlerine, eşlerinin görev süresi boyunca aylıksız izin verilebilir.
Ücretsiz İzin Kimlere Verilir?
Ücretsiz izin, işçi ve işverenin karşılıklı anlaşmasıyla uygulanabilir. Kanunda genel bir “aylıksız izin” tanımı yer almasa da tarafların anlaşması halinde çalışan ücretsiz izne ayrılabilir.
Çalışanlarınızın motivasyonunu artırmak ve onlara değer verdiğinizi göstermek istiyorsanız Pluxee Hediye ve Pluxee Yemek hizmetlerimiz göz atabilirsiniz.
Ücretsiz İzin Şartları Nelerdir?
Ücretsiz iznin kullanılabilmesi için belirli şartların yerine getirilmesi gerekir. Bu şartlar şu şekildedir:
- İzin, işçi ve işverenin ortak onayıyla kabul edilmelidir.
- Çalışan talebini yazılı bir dilekçe ile iletmelidir.
- İş sözleşmesinde belirtilen hükümlerle izin süresi ve gerekçesi belirlenmeli ardından taraflarca onaylanmalıdır.
Ayrıca 4857 sayılı kanunun 22. maddesine göre;
“İşveren, ücretsiz izin teklifini hukuki sonuçlarını anlatarak işçiye yazılı olarak sunmalı ve işçinin de bu ücretsiz izin teklifini altı iş günü içerisinde yazılı olarak kabul etmesi gerekir. İşçi, bu ücretsiz izin teklifini kabul etmek zorunda değildir. İşçi tarafından altı işgünü içinde yazılı olarak kabul edilmeyen ücretsiz izin teklifi artık işçiyi bağlamaz ve dolayısıyla işveren işçiyi ücretsiz izne çıkaramaz.”
Çalışanlar için önemli haklardan bir diğeri ise ücretli izinler. Eğer bu konuyla ilgili detaylı bir içerik arıyorsanız Ücretli İzin Nedir? Ücretli İzin Çeşitleri Nelerdir? başlıklı yazımız tam size göre!
